"...og troðið henni þangað sem dimmast er"

"„Þeir geta tekið þessa ­milljón og troðið henni þangað sem dimmast er,“ segir Hans Óli Hansson, 66 ára, um þær sanngirnisbætur sem honum bjóðast vegna dvalar á vistheimilinu Silungapolli þegar hann var á áttunda ári.

Hann var beittur miklu andlegu ofbeldi sem hefur markað hann allar götur síðan. Þá voru þær kennsluaðferðir sem beitt var við lestrarkennslu á heimilinu mjög harkalegar. Hans vill meina að báðir þessir þættir hafi orðið til þess að hann átti ávallt mjög erfitt með nám, bæði í barna- og gagnfræðaskóla, en hann flosnaði að lokum upp úr námi. Á Silungapolli missti hann einnig sjónina á öðru auganu.

Bæturnar sem Hans bjóðast hljóða upp á 1.256.819 krónur, en hámark bóta sem vistheimilisbörn geta fengið eru 6 milljónir króna. Hans finnast bæturnar smánarlegar miðað við hvað hann og fleiri máttu þola á heimilinu.
Þrátt fyrir að bótaupphæðin sem slík skipti Hans ekki öllu máli þá finnst honum gert lítið úr skelfilegri reynslu sinni á Silungapolli með þessu sáttaboði. „Ég spyr bara hvað þarf að koma fyrir börnin svo þau fái fullar bætur?“"

Sjá nánar:

http://www.dv.is/frettir/2012/4/20/their-geta-tekid-thessa-milljon-og-trodid-henni/

Kynferðislegt ofbeldi innan samfélags heyrnarlausra og þöggun þess

Eftir Elsu Björnsdóttur, stjórnarmann SVB

Inngangur 

Leyndarmál er vitneskja sem er ekki sögð öllum, hún getur verið jákvæð á borð við óvænta afmælisveislu handa einstaklingi sem má ekkert frétta fyrr en á síðustu stundu þegar mætt er í veisluna, eða gjafir sem eiga ekki að koma í ljós fyrr en pakkinn er opnaður. Leyndarmál þrífast af því einstaklingur eða hópar ákveða að segja ekkert og sá sem ætti að vita sannleikann veit þá ekkert. Gott dæmi um samfélagsleyndarmál eru sögurnar af jólasveinum. Fullorðið fólk tekur þá meðvitaða ákvörðun um að segja börnunum ekki að þessar sögur séu uppspuni, að jólasveinar séu ekki til. Tilgangurinn er ekki neikvæður heldur er markmiðið að börnin njóti ákveðinnar gleði yfir þeirri tilhugsun að ókunnugur skeggjaður karl komi alla leið ofan úr fjöllum, í þeim eina tilgangi að gleðja þægu börnin og gefa gjafir í skóinn. Samfélagið ákveður þá að láta leyndarmálið ganga kynslóð fram af kynslóð og viðhalda blekkingunni. Börnin fá svo að uppgötva sjálf að jólasveinninn sé ekki til. Þegar þau uppgötva sannleikann er þeim kennt að segja ekkert, því litli bróðir eða litla systir mega ekkert vita og verða því um leið virkir þátttakendur í lyginni sem samfélagið kallar hefð. 

            Annars konar þöggun hefur viðgengist í samfélagi heyrnarlausra en hún tengist engri gleði heldur tengist hún áralöngu ofbeldi. Ofbeldi af hendi þeirra sem sjálfir tilheyrðu samfélaginu sem og af hendi annarra sem stoppuðu stutt í samfélaginu og þögguðu ofbeldið svo niður því enginn mátti vita neitt.  Ofbeldi er hægt að skoða frá mörgum sjónarhornum, því líkamlega, andlega, félagslega og loks kynferðislega. Kynferðislegt ofbeldi gagnvart börnum er sérlega viðkvæmt umræðuefni en því umræðuefni virðist fylgja mikil skömm og heitar tilfinningar sem erfitt er að ráða við.  Saga heyrnarlausra er mjög ofbeldisfull og hægt er að rekja það til ýmissra þátta sem allir tengjast því beint eða óbeint að breyta átti heyrnarlausu börnunum og gera þau líkari þeim heyrandi.  Raddmálsstefnan sem byrjaði á þinginu í Milanó og barst út um allan heim, gerði það að verkum að börnin fengu á þesum tíma óeðlilegt málaumhverfi. Skorturinn á táknmáli í samskiptum leiddi af sér einangrun þeirra heyrnarlausu og slæma menntun. Líkur má telja á að sú meðferð sem heyrnarlausir hlutu á þessum tíma hafi haft þær afleiðingar að ofbeldið varð svona sterkur þáttur í lífi þeirra. Ég mun ekki tala um allar tegundir ofbeldis í þessari ritgerð heldur einungis þann þátt sem snýr að kynferðislegu ofbeldi gagnvart heyrnarlausum og þá aðallega heyrnarlausum börnum. Viðfangsefni ritgerðarinnar er að skoða hvernig þetta ofbeldi hafði áhrif á líf og stöðu heyrnarlausra á Íslandi. Eins ætla ég að leitast við að reyna að svara spurningunni „hvers vegna varði þöggunin svona lengi innan samfélags heyrnarlausra?“

 

Páll  og sagan                                                                                                   

Kynferðisleg misnotkun og þöggun þess virðist hafa fylgt sögu heyrnarlausra frá því að fyrsti heyrnleysingjaskólinn var stofnaður en það tímabil spannar rúmlega 100 á eða frá árinu 1867 til ársins 2000. Eftir að séra Páll Pálsson var vígður prestur hóf hann að kenna heyrnarlausum börnum. Hann var sá fyrsti á Íslandi til að verða skipaður mál- og heyrnleysingjakennari.  Skólinn hafði aðsetur sitt á Prestbakka og í byrjun hafði hann þrjá nemendur sem allir voru unglingar en þeim fjölgaði síðan og voru að jafnaði fimm til sjö nemendur hjá Páli á Prestbakka.  Auk þess sem Páll var prestur, þá gaf hann út þrjár kennslubækur fyrir mál- og heyrnarlaus börn, starfaði sem alþingismaður í átta ár í því starfi tókst honum að láta lögleiða skólaskyldu fyrir heyrnarlaus börn og afla sér virðingar sem talsmaður heyrnarlausra barna. Í þau 20 ár sem hann hélt uppi kennslu heyrnarlausra námu hjá honum alls 19 ungmenni á aldrinum 10 til 27 ára og kenndi hann þeim allt frá einu ári upp í sjö ár. Sögur gengu um kvensemi hans og hann var talinn hafa eignast börn með a.m.k. tveimur nemenda sinna. Vitað er að önnur var Anna Sigríður Magnúsdóttir sem eignaðist barn með Páli 1876 á meðan hún stundaði nám sitt á Prestbakka hin er ekki nafngreind og ekki vitað hver hún er. Kirkjuyfirvöld voru ekki sátt við Pál á þessum tíma og hann þurfti að hafa fyrir því að halda mannorði sínu hreinu og brá því á það ráð að gifta Önnu öðrum heyrnarlausum nemanda. sínum og fá til þess leyfi hjá biskupinum. Þannig losaði hann sig undan foreldraskyldum sínum gagnvart barninu sem og skyldum gagnvart nemandanum með því að tala fyrir hana, heyrnarlausa konuna sem eflaust gat ekki varið sig sjálf.  Anna Sigríður Magnúsdóttir sem þekkt er í samfélagi heyrnarlausa sem Anna mállausa var fædd c.a. árið 1855 en hún var 27 ára árið 1877 er séra Páll óskaði eftir að gifta hana 25 ára heyrnarlausum manni Kristjáni Jónssyni svo barn hennar og Páls yrði kennt við Kristján. (Reynir Berg Þorvaldsson, 2010, bls 15 til 27)

Það að hin heyrnarlausa konan var aldrei nafngreind er gott dæmi um þöggun en enn í dag hefur nafn hennar aldrei komið fram í neinum skráðum heimildum einungis er hennar getið sem barnsmóður Páls í útgáfu Jóns Hnefils Aðalsteinssonar, Af jökuldalsmönnum og fleira fólki.  Leyndarmálið fékk því að lifa og aldur hennar, nafn barnsins og hvað varð um þá konu veit enginn enn í dag. (Þorkell Björnsson frá Hnefilsdal, 1981, bls 11-17)

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Lokaverkefni Elsu

Innköllun vegna U-heimilanna hafin

Innköllun vegna Jaðars rennur út nú í apríl, en innköllun á kröfum vegna U-heimilanna og tengdra stofnana er nú nýhafin og er kröfufrestur til 30. júní. Samanber auglýsingu sýslumanns:

Í samræmi við ákvæði laga nr. 47/2010 um sanngirnisbætur fyrir misgjörðir á stofnunum eða heimilum sem falla undir lög nr. 26/2007 og tóku gildi hinn 28. maí 2010, hefur sýslumanninum á Siglufirði verið falið að gefa út innköllun, fara yfir kröfur og gera þeim sem eiga rétt á bótum skrifleg sáttaboð. Skal sýslumaður eftir því sem kostur er fjalla samtímis um allar kröfur er lúta að sama heimilinu.

 Á grundvelli þessa er nú kallað eftir kröfum frá þeim sem voru vistaðir á:

 Upptökuheimili ríkisins

Starfsemi heimilisins var í Elliðahvammi í Kópavogi á árunum 1945-1964 og í starfsmannabústað Kópavogshælis við Kópavogsbraut á árunum 1964-1971.

 Hér með er skorað á alla þá sem voru vistaðir á Upptökuheimili ríkisins einhvern tíma á árabilinu 1945-1971 og urðu þar fyrir illri meðferð eða ofbeldi sem olli varanlegum skaða, að lýsa kröfu um skaðabætur fyrir undirritaðri fyrir 30. júní 2012. Kröfu má lýsa á eyðublaði sem er að finna á vefnum www.sanngirnisbætur.is og hjá tengiliði vegna vistheimila. Unnt er að skila umsókn í rafrænu formi.

 Allar kröfur skulu sendar sýslumanninum á Siglufirði, Gránugötu 4-6, 580 Siglufirði.

 Verði kröfu ekki lýst fyrir 30. júní 2012 fellur hún niður.

 Bent er á að unnt er að leita aðstoðar tengiliðar vegna vistheimila við framsetningu og skil á bótakröfu. Aðstoð tengiliðar er að kostnaðarlausu. Skrifstofa tengiliðar er að Hverfisgötu 4a-6a, þriðju hæð, 101 Reykjavík.  Sími tengiliðar er 545 9045. Veffang er www.tengilidur.is og netfang er [e-mail].

 

Siglufirði 24. mars 2012

Ásdís Ármannsdóttir sýslumaður

 

Langflest fyrrum vistbörn taka sáttatilboði

 Miðað við reynsluna af kröfum vegna Breiðavíkur og Kumbaravogs virðist sem langsamlega flest fyrrum vistbörn þessara staða, sem kröfur gerðu um sanngirnisbætur, hafi tekið flýtimeðferðinni með sáttatilboði frá sýslumanni mjög vel. Ef til vill mætti túlka það sem mikinn sigur fyrir það samkomulag sem náðist og lögin um sanngirnisbætur byggja á.

Ég óskaði eftir tilteknum upplýsingum frá sýslumanni og fékk svör greiðlega. Fyrst er að tiltaka að ákvæðin um innköllunarfrest hafa verið túlkuð kröfuhöfum í vil og hafa þannig bæst við kröfur vegna Breiðavíkur frá því sem áður var greint frá - og þessar "nýju" kröfur hafa verið afgreiddar þótt frestur væri liðinn. Nú er staðan sú að vegna Breiðavíkur bárust alls 123 kröfur. Sýslumanni hafa borist 108  "samþykkt sáttaboð" - sem er 88% krafnanna (9 af hverjum 10 skrifa undir). 5 mál hafa farið til úrskurðarnefndarinnar. Tveimur umsóknum var hafnað. Þrjár umsóknir eru óafgreiddar hjá sýslumanni (bárust nýlega), þrjú sáttaboð eru í skoðun hjá bótakrefjanda (fóru frekar nýlega). Afdrif tveggja sáttaboða eru ókunn, þar sem þeim hefur hvorki verið skilað til okkar, né vísað til úrskurðarnefndarinnar.

Kumbaravogur

Það bárust 18 kröfur vegna Kumbaravogs. Sáttaboð eru farin í 15 tilvikum. Tvö eru ósend og það stafar af því að þau bárust aðeins nýlega. Einni umsókn hefur verið hafnað. Til baka hafa komið 14 undirrituð sáttaboð eða 78%.  Eitt er til skoðunar hjá bótakrefjanda.

 Heyrnleysingjaskólinn

124 kröfur bárust vegna Heyrnleysingjaskólans . Útsendingu sáttaboða var frestað vegna sumarleyfa, allt í senn sumarleyfa hjá sýslumanni, hjá skrifstofu Félags Heyrnarlausra, hjá viðkomandi starfsmönnum innanríkisráðuneytisins og hjá tengiliði vegna vistheimila. Til að mæta þessu er verið að reyna að koma því þannig fyrir að þeir sem fá sáttaboð þurfi ekki að bíða eftir greiðslu til fyrsta dags næsta mánaðar eins og verið hefði, heldur verði reynt að greiða út bæturnar jafnóðum. Með öðrum orðum, segir sýslumannsembættið, þá fá bótakrefjendur fyrstu greiðslu bótanna væntanlega eftir sem áður í ágústmánuði, þótt sáttaboðin berist síðar en áætlað var í fyrstu.

Innkallanir nú og framundan

Núna er í gangi innköllun á kröfum frá vistmönnum á Reykjahlíð og Bjargi. Næst á dagskrá er innköllun á kröfum frá þeim sem voru vistaðir á Silungapolli. Þar voru vistaðir í heildina nálega 1.000 einstaklingar svo það er ekkert vitað hversu margar kröfur kunna að berast. Síðan verður innköllun vegna Jaðars og að lokum vegna Unglingaheimilis ríkisins og Upptökuheimilis ríkisins. "Það er ekki ljóst hvenær það verður en rannsóknarnefnd Róbert Spanó mun skila skýrslu vegna þessara síðustu heimila í október. Á þessum níu heimilum sem falla undir lög um sanngirnisbætur voru vistaðir um 4.600 einstaklingar, sem margir hverjir eiga líklega bótarétt.  Þess má geta að Norska ríkið greiddi 9.800 einstaklingum bætur á árunum 2006-2010 (líklega mest vegna vistheimila þó það sé ekki nákvæmlega sundurgreint), en það eru 15,3 Norðmenn á móti hverjum Íslendingi, svo þessi tala hér er býsna há í því samhengi," segir Hallór Þormar hjá sýslumanni (Norðmenn eru sem sagt 15,3 sinnum fleiri en Íslendingar).

fþg

Innköllun vegna Bjargs og Reykjahlíðar

Athygli er vakin á því að innköllun krafna um sanngirnisbætur vegna Bjargs og Reykjahlíðar hefur verið auglýst.  Texti auglýsingarinnar er eftirfarandi:

 

Í samræmi við ákvæði laga nr. 47/2010 um sanngirnisbætur fyrir misgjörðir á stofnunum eða heimilum sem falla undir lög nr. 26/2007 og tóku gildi hinn 28. maí 2010, hefur sýslumanninum á Siglufirði verið falið að gefa út innköllun, fara yfir kröfur og gera þeim sem eiga rétt á bótum skrifleg sáttaboð. Skal sýslumaður eftir því sem kostur er fjalla samtímis um allar kröfur er lúta að sama heimilinu.

Á grundvelli þessa er nú kallað eftir kröfum frá þeim sem dvöldu á:

skólaheimilinu Bjargi og

vistheimilinu Reykjahlíð

Hér með er skorað á alla þá sem voru vistaðir á skólaheimilinu Bjargi einhvern tíma á árabilinu 1965-1967 eða á vistheimilinu Reykjahlíð einhvern tíma á árabilinu 1956-1972 og urðu þar fyrir illri meðferð eða ofbeldi sem olli varanlegum skaða, að lýsa kröfu um skaðabætur fyrir undirritaðri fyrir 20. september 2011. Kröfu má lýsa á eyðublaði sem er að finna á vefnum www.sanngirnisbætur.is og hjá tengiliði vegna vistheimila.

Allar kröfur skulu sendar sýslumanninum á Siglufirði, Gránugötu4-6, 580 Siglufirði.

Verði kröfu ekki lýst fyrir 20. september 2011 fellur hún niður.

Bent er á að unnt er að leita aðstoðar tengiliðar vegna vistheimila við framsetningu og skil á bótakröfu. Aðstoð tengiliðar er að kostnaðarlausu.

Skrifstofa tengiliðar er að Tryggvagötu 19, 101 Reykjavík.

Sími tengiliðar er 545 9045.

Siglufirði 3. júní 2011

Ásdís Ármannsdóttir sýslumaður.

Úrskurðarnefndin mönnuð

Til þeirra sem hafna sáttatilboði sýslumanns: Úrskurðarnefnd hefur verið skipuð og fregn um það á leiðinni hjá innanríkisráðuneytinu. Í nefndinni eru: Þorbjörg Inga Jónsdóttir, hrl., formaður, skipuð án tilnefningar, Andrés Magnússon, læknir, skipaður án tilnefningar og Vigdís Erlendsdóttir, sálfræðingur, án tilnefningar.

Þorbjörg hefur verið formaður Kvenréttindafélagsins og fulltrúi feminista í jafnréttisráði og fulltrúi í Félagsmálanefnd Mosfellsbæjar (fjölskyldunefnd). Andrés er geðlæknir, stjórnlagaþingsframbjóðandi og að eigin sögn baráttumaður fyrir réttlæti og gegn áfengisbölinu, Vigdís var um árabil forstöðumaður Barnahúss og var líka stjórnlagaþingsframbjóðandi.

Úr lögunum um sanngirnisbætur: "7. gr. Úrskurðarnefnd um sanngirnisbætur.
Ráðherra skipar, án tilnefningar, nefnd þriggja manna og þriggja til vara til þess að taka afstöðu til krafna um sanngirnisbætur samkvæmt lögum þessum ljúki málum ekki á grundvelli 6. gr. Nefndarmenn og varamenn þeirra skulu skipaðir til allt að þriggja ára í senn. Einn nefndarmaður skal fullnægja skilyrðum til að vera hæstaréttardómari, en hann skal jafnframt vera formaður nefndarinnar. Einn skal vera læknir og einn sálfræðingur. Um sérstök hæfisskilyrði gilda reglur stjórnsýslulaga. Varamenn skulu fullnægja sömu hæfisskilyrðum og aðalmenn.
Kostnaður við störf úrskurðarnefndarinnar greiðist úr ríkissjóði, sbr. þó 13. gr. Nefndinni er heimilt að ráða sér starfslið í samráði við ráðherra".

Fundur í Laugarneskirkju

Reglulegur félagsfundur Samtaka vistheimilabarna, sá síðasti fyrir hefðbundið sumarhlé, verður haldinn þriðjudagskvöldið 31. maí kl. 19:30 - og að þessu sinni í Laugarneskirkju.

Dagskráin er venjuleg félagsfundarstörf og önnur mál.  Kaffi verður í boði kirkjunnar og mun starfsmaður kirkjunnar hella upp á. Séra Bjarni mun taka á móti fólki þó svo að hann verði ekki á fundinum sjálfum. Mætum tímanlega.

Frestur vegna Kumbaravogs að renna út

Frá Tengilið:

Frestur rennur út 20.maí vegna þeirra einstaklinga sem dvöldu á Kumbaravogi á því tímabili sem skýrsla vistheimilanefndar nær til.  Tengiliður vill hvetja þá sem ekki hafa sótt um sanngirnisbætur að gera slíkt áður en frestur rennur út.  

Vinsamlegast hringið í síma 545-9045 og bókið viðtal til að ganga frá umsókn  eða sendið tölvupóst á [e-mail] og bókið viðtalstíma.  Einstaklingar geta einnig sjálfir fyllt út sína umsókn og sent beint til sýlslumannsins á Siglufirði.

Hvað varðar Heyrnleysingjaskólann og þá sem þar dvöldu, þá vinnur tengiliður náið með Félagi heyrnalausra vegna þeirra umókna.  Á vef Tengiliðs er að finna allar upplýsingar  á táknmáli og á svo einnig við um síðu Félags heyrnalausra.

Gangi ykkur vel
Guðrún Ögmundsdóttir Tengiliður vistheimila

Vorið komið og fundur í kvöld!

Stjórn Samtaka vistheimilabarna (SVB) minnir félagsfólk sitt á félagsfund sem haldinn verður í kvöld kl. 19:30 á venjulegum stað, þ.e. í fundarsal ReykjavíkurAkademíunnar á 4. hæð (lyfta) í JL-húsinu við Hringbraut.

Til umræðu verður framgangur bótamálsins og önnur mál, en vonir standa til þess að Ragnar Aðalsteinsson sjái sér fært að koma á fundinn sem gestur og ræða málin frá sínu lögmanns-sjónarhorni og svara spurningum. Kaffi á staðnum, en hvernig væri að fólk taki með sér smá bakkelsi?

Jón Guðmundur og Gunnar Lár eru látnir

Tveir Breiðvíkingar hafa nú látist með stuttu millibili, að líkindum 35. og 36. látnu vistmennirnir af drengjatímabili Breiðavíkur 1952-1973. Eru þá um 28% Breiðavíkurdrengja látnir.

Jón Guðmundur Guðmundsson lést í gær, 20. apríl, 67 ára að aldri, en hann vistaðist á Breiðavík frá 17. júní 1955 til 22. apríl 1958, 11 til 14 ára, og aftur um skeið 1959. Móðir hans hét Sigríður Kristmunda Jónsdóttir, en hún dó meðan Jón var vistaður fyrir vestan og faðir hans var Guðmundur Maríasson, matsveinn, dáinn 1979. Jón var duglegur að sækja fundi samtakanna allt undir það síðasta og hvers manns hugljúfi.

Þá lést 14. mars síðastliðinn Gunnar Þ. Lárusson, 73 ára, en hann var vistaður á Breiðavík frá 17. maí 1953 til 21. maí 1954, er hann var 15-16 ára. Gunnar dó ókvæntur og barnlaus. Hann var sonur Sigurástar Aðalheiðar Kristjánsdóttur frá Ólafsvík og Lárusar „í Pólnum“ Guðmundar Gunnarssonar frá Hafnarfirði.

Þeirra Jóns og Gunnars verður vonandi minnst nánar við fyrsta tækifæri. Blessuð sé minning þeirra.